Μελάνωμα

Τι Ειναι το Μελανωμα

Το μελάνωμα είναι η πιο σοβαρή και επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος, (οι άλλοι δύο είναι το βασικοκυτταρικό και το ακανθοκυτταρικό επιθηλίωμα). Δημιουργείται από άτυπα μελανοκύτταρα, δηλαδή από τα κύτταρα που παράγουν τη χρωστική στο δέρμα, στα μαλλιά και στα μάτια μας. Τα μελανοκύτταρα ευθύνονται επίσης για το σχηματισμό των σπίλων (ελιών) στο δέρμα μας. Θεωρείται η πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος, καθώς μπορεί να εξαπλωθεί (να κάνει μετάσταση) σε άλλα μέρη του σώματος και να προκαλέσει από σοβαρή αναπηρία μέχρι και θάνατο. Το μελάνωμα μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σημείο του δέρματος, από το τριχωτό της κεφαλής έως τις παλάμες και τις πατούσες.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΜΕΛΑΝΩΜΑΤΟΣ;

Οι κύριοι τύποι μελανώματος είναι:

Επιφανειακώς Επεκτεινόμενο Μελάνωμα: Αυτό το είδος αντιπροσωπεύει περίπου το 70% όλων των περιπτώσεων μελανώματος. Τα πιο συνηθισμένα σημεία είναι τα πόδια των γυναικών και οι πλάτες των ανδρών, εμφανίζεται πιο συχνά μεταξύ των ηλικιών 30-50. Εάν δε αντιμετωπιστεί εξελίσσεται σε οζώδες μελάνωμα.

Οζώδες Μελάνωμα: Περίπου το 20% των μελανωμάτων αρχίζουν ως μπλε-μαύρο ιώδεις όζοι. Εξελίσσονται γρήγορα και είναι πιθανό να εξαπλωθούν πριν τη διάγνωση.

Μελάνωμα δίκην κακοήθους φακής: Σε αντίθεση με άλλες μορφές μελανώματος, τείνει να εμφανίζεται σε σημεία του σώματος, όπως το πρόσωπο, τα οποία είναι εκτεθειμένα στον ήλιο συνεχώς, παρά κατά διαστήματα. Οι κακοήθεις φακές ομοιάζουν με μεγάλες, ακανόνιστου σχήματος ή έγχρωμες φακίδες και αναπτύσσονται με αργούς ρυθμούς.

Υπάρχουν επίσης και άλλες σπανιότερες μορφές μελανώματος, για παράδειγμα, κάτω από τα νύχια (υπονύχιο μελάνωμα), στις παλάμες και τα πέλματα, μελάνωμα του χοριοειδούς (οφθαλμικό μελάνωμα), στο βλεννογόνο του στόματος ή του αιδοίου ή μερικές φορές ακόμη και στο εσωτερικό του σώματος.

ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΟ ΜΕΛΑΝΩΜΑ;

Η έκθεση και ειδικά η υπερέκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV) έχει μια σημαντική συμβολή στις περισσότερες περιπτώσεις εμφάνισης μελανώματος. Αυτό σημαίνει ότι η ηλιοθεραπεία και το solarium αποτελούν τους καλύτερους «φίλους» του. Η κληρονομικότητα παίζει επίσης ρόλο. Έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα που έχουν στενό συγγενή εξ αίματος (γονέας, παιδί, αδελφός, θεία, θείος) με μελάνωμα, έχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης να εμφανίσουν κι εκείνα αυτόν τον καρκίνο. Πιο συγκεκριμένα, περίπου 1 στους 10 ασθενείς που διαγιγνώσκονται με μελάνωμα έχουν τουλάχιστον έναν συγγενή πρώτου βαθμού με ιστορικό της νόσου. Οι ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό έχουν περίπου 50% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν μελάνωμα, σε σχέση με τα άτομα χωρίς ιστορικό.

ΠΟΙΟΙ ΕΧΟΥΝ ΑΥΞΗΜΕΝΟ ΚΙΝΔΥΝΟ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΜΕΛΑΝΩΜΑΤΟΣ;

Οι περισσότεροι άνθρωποι που εμφανίζουν μελάνωμα έχουν ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν κινδυνεύουν καθόλου τα άτομα με σταρένιο ή μαύρο δέρμα. Αν θέλουμε να περιγράψουμε τους ανθρώπους με τον υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος, αυτοί έχουν:

– Ανοιχτόχρωμο δέρμα, ειδικά όσοι έχουν κόκκινα ή ξανθά μαλλιά και μπλε ή πράσινα μάτια.

– Επιδερμίδα ευαίσθητη στον ήλιο που σπάνια μαυρίζει, ενώ «καίγεται» εύκολα (φωτότυπος fritzpatrick τύπου Ι).

– Πάνω από 50 σπίλους με ασυνήθιστη εμφάνιση (σύνδρομο δυσπλαστικών σπίλων).

– Ιστορικό με σοβαρά ηλιακά εγκαύματα ή παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο ή σε solarium.

– Οικογενειακό ή ιατρικό ιστορικό. Εάν υπάρχει ιστορικό στην οικογένεια ή ιστορικό καρκίνου του δέρματος ή άλλο μελάνωμα στον ίδιο τον ασθενή, αυξάνονται οι πιθανότητες ανάπτυξης μελανώματος.

– Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Ασθενείς που πάσχουν από AIDS ή λέμφωμα, έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση ή χημειοθεραπεία ή έχουν εκτεθεί υπερβολικά στον ήλιο έχουν αυξημένο κίνδυνο για μελάνωμα.

ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΛΑΝΩΜΑΤΟΣ

Ο καρκίνος του δέρματος αναγνωρίζεται ελέγχοντας τις ελιές πάνω στο σώμα μας. Ελιές ύποπτες για μελάνωμα παρουσιάζουν συνήθως μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες αλλαγές ή και ενδείξεις (τα ABCDΕs):

Α – Ασυμμετρία (Asymmetry)

Β – Όρια Περιγράμματος (Border)

C – Χρώμα (Color) 

D – Διάμετρος (Diameter) 

Ε –  Εξέλιξη (Evolving)

Πιο ειδικά, ύποπτη για μελάνωμα θεωρείται με μια ελιά ασύμμετρη ή με όρια ασαφή, που να έχει διάμετρο πάνω από 6 χιλιοστά, με ανομοιομορφία στο χρώμα, που διαφοροποιείται με την πάροδο του χρόνου και που δε μοιάζει με τις υπόλοιπες πάνω στο σώμα μας. Επίσης, την προσοχή μας απαιτούν οι ελιές που ματώνουν. 

Σε πολλές περιπτώσεις, οι ίδιοι οι ασθενείς είναι αυτοί που πρώτοι εντοπίζουν τα μελανώματα. Για την διάγνωση του μελανώματος απαιτείται βιοψία, στην οποία αφαιρείται ένα κομμάτι του δέρματος για ιστοπαθολογική ανάλυση. Όποτε είναι δυνατόν, είναι καλύτερο να αφαιρεθεί όλη εν λόγω βλάβη. Η χαρτογράφηση σπίλων με ειδικό εξοπλισμό και η δερματοσκόπηση αποτελούν την καλύτερη πρόληψη για το μελάνωμα. Μάθετε περισσότερα για τις δύο εξετάσεις εδώ: Τι είναι και πως γίνονται η Δερματοσκόπηση και η Χαρτογράφιση Σπίλων 

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΑΝΩΜΑ;

Τα περισσότερα μελανώματα εάν εντοπιστούν έγκαιρα μπορούν να θεραπευτούν με σχετικά μικρές χειρουργικές επεμβάσεις. Πάντα εφαρμόζεται χειρουργική εκτομή του όγκου και αφαίρεση του φρουρού λεμφαδένα. Αν ο αδένας αυτός δεν έχει προσβληθεί συνήθως δεν εφαρμόζεται κάποια επιπλέον χειρουργική αφαίρεση. Αν έχει προσβληθεί συνιστάται επιπλέον αφαίρεση των λεμφαδένων και των προσβεβλημένων οργάνων, καθώς επίσης χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να εφαρμοστεί ανοσοθεραπεία. Κατά τη θεραπεία πολλών, έγκαιρα διαγνωσμένων μελανωμάτων, οι χειρουργοί αφαιρούν μόλις 1 εκατοστό του κανονικού ιστού γύρω από το μελάνωμα. Σε βαθύτερους και πιο προχωρημένους καρκίνους μπορεί να χρειαστεί πιο εκτεταμένη χειρουργική επέμβαση.

Σε κάθε περίπτωση μελανώματος, για την επιλογή της συνέχειας στη θεραπεία, βασικός είναι ο ρόλος των αποτελεσμάτων της βιοψίας, των αξονικών και αιματολογικών αποτελεσμάτων. Μετά το αποτέλεσμα της βιοψίας γίνεται και η σταδιοποίηση της νόσου. Οι ασθενείς με μελάνωμα, ανεξάρτητα με τη σταδιοποίηση της νόσου, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν και δεύτερο μελάνωμα. 

Τα στάδια του μελανώματος είναι 5: Στο στάδιο 0, ο καρκίνος είναι μη διηθητικός και δεν έχει προχωρήσει πέρα από την επιδερμίδα. Στο στάδιο 1, έχει εισχωρήσει μέσα στην επιδερμίδα, αλλά είναι μικρός και δεν υπάρχουν ενδείξεις για πιθανή μετάσταση σε παρακείμενους λεμφαδένες ή εσωτερικά όργανα. Στο στάδιο 2, οι όγκοι είναι συνήθως μεγαλύτεροι από 1 χιλιοστό σε βάθος, αλλά και πάλι δεν υπάρχουν ενδείξεις υψηλού κινδύνου μετάστασης σε παρακείμενους ιστούς. Στα στάδια 3 και 4 το μελάνωμα έχει κάνει μετάσταση και σε άλλα όργανα του σώματος.

Μετά το χειρουργείο απαιτείται παρακολούθηση της εξέλιξης για 10 χρόνια. Αρχικώς, συνιστάται επανέλεγχος κάθε 3 μήνες για τον πρώτο χρόνο, στη συνέχεια κάθε 6 μήνες για τα επόμενα 2 χρόνια και τελικά, ανά χρόνο. Ο γιατρός θα μας ενημερώσει κάθε πότε πρέπει να πηγαίνουμε για επανέλεγχο και παρακολούθηση.

Το προσδόκιμο ζωής εξαρτάται από το στάδιο της νόσου και από τον τύπο του μελανώματος. Όταν διαγνωστεί σε αρχικό στάδιο το προσδόκιμο ζωής στην πενταετία ανέρχεται στο 98%, αν έχουν προσβληθεί και λεμφαδένες είναι στο 64% και αν υπάρχουν μεταστάσεις σε άλλα όργανα στο 23%. Οι συχνότερες μεταστάσεις που δίνει το μελάνωμα είναι στο συκώτι και στον εγκέφαλο.