Προσεκτικοί και εν μέρει δύσπιστοι θα πρέπει να είναι όσοι χρησιμοποιούν εφαρμογές κινητών τηλεφώνων για τη διάγνωση παθήσεων που αναπτύσσονται στο δέρμα. Ο λόγος είναι ότι ελάχιστες από τις κυριολεκτικά εκατοντάδες που κυκλοφορούν έχουν λάβει το “πράσινο φως” από κρατικούς φορείς που είναι επιφορτισμένοι με τον εποπτικό έλεγχο ιατροτεχνολογικών προϊόντων.
Παρότι η τεχνητή νοημοσύνη συμβάλει τα τελευταία χρόνια στην ανίχνευση και διάγνωση ζητημάτων υγείας, δεν έχει τελειοποιηθεί για να μπορούν οι ασθενείς να επαφίενται μόνο σε αυτήν. Από την έρευνα προκύπτει ότι μπορεί να αποδειχθούν επικίνδυνες για την πορεία του ασθενούς.
«Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος της τεχνητής νοημοσύνης και η συμβολή της στον τομέα της διάγνωσης είναι αξιοσημείωτη. Ωστόσο, μελέτες δείχνουν ότι οι χρήστες των εφαρμογών που έχουν αναπτυχθεί για τη ανίχνευση δερματοπαθειών δεν πρέπει εμπιστεύονται απόλυτα τα αποτελέσματά τους, διότι υπάρχουν ζητήματα ακρίβειας και ασφάλειας», τονίζει ο Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.
«Θα ήταν παράλειψη βέβαια να μην αναγνωρίσουμε την πολύτιμη βοήθεια που προσφέρουν σε ασθενείς που ζουν σε περιοχές χωρίς δερματολόγους», προσθέτει.
Την αναποτελεσματικότητά τους έχουν καταδείξει αρκετές μελέτες. Μια ανασκόπηση αυτών που ενέσκηψε σε έξι δημοφιλείς διαγνωστικές εφαρμογές κινητών εντόπισε προβλήματα σχεδιασμού και μεροληψίας.
Σύμφωνα με τα ευρήματα μιας πρόσφατης μελέτης που δημοσιεύθηκε στο JAMA Dermatology, η πλειονότητα των εφαρμογών αυτών [που ήταν σχεδιασμένες για τον εντοπισμό καρκίνου, για την παρακολούθηση σπίλων, για τη διάγνωση της ακμής και του εκζέματος και άλλων δερματοπαθειών] δεν είχαν έγκριση. Οι ερευνητές, αφού απέκλεισαν από τη μελέτη τους αρκετές εξ αυτών επειδή δεν πληρούσαν τα κριτήρια που είχαν θέσει, εξέτασαν επισταμένως σαράντα μία. Διαπίστωσαν ότι δεν είχαν λάβει έγκριση από τον FDA και εξ αυτών δύο μόνο περιλάμβαναν δηλώσεις αποποίησης ευθύνης λόγω έλλειψης έγκρισης από ρυθμιστική αρχή. Μετά τη μελέτη ο εν λόγω Οργανισμός έδωσε άδεια για την κυκλοφορία και χρήση μιας εφαρμογής που σχεδιάστηκε για τη διάγνωση του καρκίνου του δέρματος.
Το ένα τέταρτο αυτών διατείνονταν ότι μπορούν να αναγνωρίσουν παθήσεις του δέρματος, χωρίς ωστόσο να παρουσιάζουν επιστημονικές δημοσιεύσεις που να το αποδεικνύουν. Υπήρχαν δε και κάποιες που δεν προειδοποιούσαν καν για την πιθανότητα ανακρίβειας. Από αυτές που είχαν αναπτυχθεί στην Ευρώπη μόνο δύο διέθεταν το σήμα έγκρισης των προϊόντων υγείας και ασφάλειας από τους κανονισμούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το γνωστό CE.
Μετρημένες ήταν και οι εφαρμογές με θετικές δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά με κριτές, εκ των οποίων μόνο μία ήταν προοπτική πολυκεντρική διαγνωστική κλινική μελέτη.
Για πάνω από τις μισές εφαρμογές δεν υπήρχαν πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο εκπαίδευσης της τεχνητής νοημοσύνης στην οποία στηρίζονται, ούτε για τον τρόπο που έχει δοκιμαστεί η αξιοπιστία τους. Στις περισσότερες δεν γινόταν λόγος για τη συμμετοχή δερματολόγου στη διαδικασία ανάπτυξης της εφαρμογής και εκπαίδευσης της τεχνητής νοημοσύνης. Τέθηκε δε θέμα απορρήτου των χρηστών στις περισσότερες από αυτές.
«Κρίσιμης σημασίας είναι η αποτελεσματικότητα και η ακρίβεια των εφαρμογών που υπόσχονται ανίχνευση του μελανώματος. Η ανάπτυξή τους χωρίς τη βοήθεια ειδικευμένων επιστημόνων πρέπει να προβληματίζει τους χρήστες, αφού μια λανθασμένη διάγνωση μπορεί να κοστίσει ακόμα και τη ζωή τους», προειδοποιεί ο δρ Στάμου.
«Παρότι το μελάνωμα είναι η πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος, που κρύβεται πίσω από μια ελιά, ή μοιάζει με αυτή, οπότε είναι δύσκολη η διάγνωσή της νόσου σε αρχικά στάδια, δεν είναι η μοναδική.Μια άλλη μορφή καρκίνου του δέρματος είναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα που εμφανισιακά μοιάζει σαν μια ροζ, κόκκινη ή καφέ κηλίδα ή λευκό σαρκώδες εξόγκωμα που αναπτύσσεται αργά και μπορεί να αιμορραγεί.Υπάρχει και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα που επίσης μοιάζει σαν μία κόκκινη ή καφέ κηλίδα ή οζίδιο. Μπορεί να εμφανιστεί ως λεπιδώδη βλάβη, ή μια ανοιχτή πληγή, που μπορεί να κάνει κρούστα ή να αιμορραγεί εύκολα.
Για την επιβεβαίωση ή μη της εκτίμησης της εφαρμογής είναι απαραίτητη η κλινική εκτίμηση και ο εργαστηριακός/απεικονιστικός έλεγχος, προτού αφαιρεθεί χειρουργικά η βλάβη», εξηγεί.
Γενικότερα, οι δερματικές παθήσεις που έχουν κοινά συμπτώματα είναι αρκετές και πολλές φορές η διάγνωση απαιτεί γνώση και εμπειρία του δερματολόγου που θα κληθεί να τη θέσει.
Είναι ευκόλως κατανοητό, λοιπόν, ότι οι διαγνωστικές εφαρμογές έχουν δυνατότητες μελλοντικά να γίνουν αξιόπιστα, συνεπή και αποτελεσματικά εργαλεία, που θα προστατεύουν τον χρήστη. Προς το παρόν, όμως, κάθε αποτέλεσμα καλό είναι να επαληθεύεται από γιατρό.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας, είναι πιθανόν οι εφαρμογές που στοχεύουν στη διάγνωση και που προτείνουν αγωγές να παρέχουν ανακριβείς πληροφορίες, με κίνδυνο οι ασθενείς να αρκεστούν σε ένα αποτέλεσμα που στην πραγματικότητα είναι λανθασμένο και να επαναπαυθούν.
Ας μην ξεχνάμε ότι η ιατρική επιστήμη εξελίσσεται επίσης ραγδαία και οι εφαρμογές θα πρέπει να ανατροφοδοτούνται συνεχώς με τα νέα δεδομένα. Θα πρέπει ακόμα να βρεθούν τρόποι να ξεπεραστούν νομικά και ηθικά θέματα που προκύπτουν από τη χρήση αυτών των εφαρμογών.
«Η διάγνωση στηρίζεται στον συνδυασμό του ιατρικού και οικογενειακού ιστορικού του ασθενούς, των δερματοσκοπικών και ιστοπαθολογικών δεδομένων, όχι μόνο σε μια φωτογραφία», καταλήγει ο δρ Στάμου.
by 