Δυσδιάκριτη για τον απλό άνθρωπο που δεν έχει ιατρικές γνώσεις είναι η
διαφορά της εμφάνισης μιας ελιάς κι ενός μελανώματος. Όμως η ενημέρωση για τα ύποπτα σημάδια παράλληλα με την τακτική αυτοεξέταση μπορεί να σώσει ζωές. Κι αυτό διότι ο έγκαιρος εντοπισμός των τυχόν αλλαγών στο δέρμα επιτρέπει την ταχύτερη αναζήτηση επαγγελματικής συμβουλής και κατ’ επέκταση θεραπείας, καθιστώντας έτσι πιο πιθανή την πλήρη ίαση. Βέβαια, για όσους ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για μελάνωμα επιβάλλεται ο ετήσιος (ή ακόμα συχνότερος για ορισμένους) έλεγχος από έναν δερματολόγο, αφού είναι ο μόνος που διαθέτει τις γνώσεις και τα εργαλεία για τον έλεγχο του δέρματος όλου του σώματος.
«Οι ελιές, οι κηλίδες, οι φακίδες είναι λίγο πολύ γνωστές σε όλους, αφού δεν υπάρχει άνθρωπος που δεν φέρει στο δέρμα του κάποιο από αυτά. Οι ξανθοί είναι εκείνοι που έχουν τα περισσότερα, ιδίως εάν αγαπούν τον ήλιο και περνούν ώρες απολαμβάνοντας τη ζεστασιά του, διότι η υπεριώδης ακτινοβολία αποτελεί παράγοντα κινδύνου. Αυτή όμως είναι και η αιτία εμφάνισης μελανώματος και όσοι έχουν ανοιχτό χρώμα δέρματος είναι πιο πιθανό να το εμφανίσουν, σε αντίθεση με τους μαύρους που έχουν αρκετή μελανίνη και προστατεύονται», μας εξηγεί ο Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου. Πρόκειται για την πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος και αιτία θανάτου χιλιάδων ανθρώπων παγκοσμίως κάθε χρόνο, εξαιτίας της καθυστερημένης διάγνωσης.
Το άπειρο μάτι, βέβαια, δυσκολεύεται να εντοπίσει εάν το σημάδι στο δέρμα είναι ελιά, καρκίνος ή κάποια άλλη δερματοπάθεια.
Οι γνωστές μας ελιές (σπίλοι) σχηματίζονται από τον πολλαπλασιασμό των δερματικών κυττάρων και έχουν ποικίλα σχήματα, χρώματα και μεγέθη. Άλλες είναι καφέ, άλλες κόκκινες κι άλλες μαύρες. Μπορεί να απολύτως επίπεδες ή να προεξέχουν, να είναι στρογγυλές ή οβάλ και να υπάρχουν εκ γενετής ή να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία και σε βάθος χρόνου να μεταβληθεί το χρώμα ή το μέγεθός τους, το οποίο φτάνει μέχρι το 1 εκ. Προσοχή όμως, το περίγραμμά τους είναι σαφώς οριοθετημένο. «Εάν δεν είναι υπάρχουν συμμετρία και σαφή όρια τότε το πιθανότερο είναι να βλέπουμε έναν δυσπλαστικό σπίλο, όπως ονομάζεται. Αυτός έχει περισσότερες πιθανότητες εξαλλαγής και εμφάνισης μελανώματος, της σπάνιας αυτής αλλά θανατηφόρας μορφής καρκίνου του δέρματος.
Το μελάνωμα σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να μοιάζει εμφανισιακά με την υπερμελάγχρωση. Είτε η αιτία εμφάνισής της είναι ο τραυματισμός είτε η χρόνια έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, που προκαλεί τοπική υπερπαραγωγή μελανίνης, παρουσιάζεται σαν μια κηλίδα που σκουραίνει περισσότερο μόλις εκτεθεί στον ήλιο, έχει ακανόνιστο σχήμα με καθορισμένο περίγραμμα.
Το μέλασμα ή χλόασμα, επίσης, εμφανίζεται υπό μορφή κηλίδας, συχνότερα στο πρόσωπο ή άλλα μέρη του σώματος που εκτίθενται στον ήλιο. Σπανίως εμφανίζεται ένα, μόνο του. Παρουσιάζονται αμφοτερόπλευρα και έχουν ακαθόριστο και ακανόνιστο περίγραμμα.
Οι φακίδες είναι άλλο ένα είδος σημαδιού του δέρματος, το οποίο είναι εύκολα αναγνωρίσιμα και δεν εμπνέει την παραμικρή ανησυχία, αφού οι περισσότεροι τις έχουν από τα πρώτα χρόνια της ζωής. Είναι πιο συχνές σε ανθρώπους με ξανθά ή κόκκινα μαλλιά και ανοιχτόχρωμο δέρμα, είναι μικρές, με σαφή όρια και χρώμα που περιλαμβάνει όλους τους τόνους του καφέ. Μπορεί να είναι επίσης μαύρες ή κόκκινες.
Από τις παθήσεις που προκαλούν φόβο είναι η σμηγματορροϊκή υπερκεράτωση. Αν και καλοήθης, εμφανισιακά παραπέμπει σε καρκίνο, καθώς είναι μια άσχημη εξογκωμένη βλατίδα ή πλάκα, που πάνω της σχηματίζονται ολοένα και περισσότερα εξογκώματα. Το χρώμα της είναι από άσπρο έως μαύρο και το μέγεθός της σε ορισμένες περιπτώσεις υπερβαίνει τα 3 εκατοστά.
«Η αλλαγή του χρώματος, του σχήματος και του μεγέθους ενός σπίλου ή ενός σημαδιού που έχει χαρακτηριστικά σπίλου, θα πρέπει να υποψιάζει τους ασθενείς και να τους οδηγεί στον δερματολόγο για έλεγχο. Ακόμα πιο επιτακτική είναι αυτή η επίσκεψη εάν υπάρχει αιμορραγία ή πόνος ή κνησμός.
Ωστόσο, υπάρχουν και ορισμένα σημεία που είναι αδύνατον να δει ο αυτοεξεταζόμενος (όπως το τριχωτό του κεφαλιού, το αφτί και η περιοχή γύρω από αυτό, και η πτυχή των γλουτών) και γι’ αυτό συστήνεται ο προληπτικός δερματικός έλεγχος από τρίτο πρόσωπο, δηλαδή από δερματολόγο.
Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι το μελάνωμα έχει πάντοτε άσχημη εμφάνιση και μοιάζει με έλκος ή κηλίδα, με σημάδι γέννησης, σπυράκι ή μελανιά, και ότι μπορεί να αναπτυχθεί ακόμα και σε σημεία που δεν υπάρχει σπίλος. Η χαρτογράφηση είναι η μοναδική εξέταση που μπορεί να εντοπίσει νεοεμφανιζόμενες και μεταβαλλόμενες βλάβες ελέγχοντας κάθε μια ξεχωριστά. Είναι δε απολύτως απαραίτητη για όσους έχουν πολλαπλούς – δυσπλαστικούς σπίλους, για ανθρώπους με οικογενειακό ή ατομικό ιστορικό μελανώματος και για τους σνοσοκατεσταλμένους ασθενείς», καταλήγει ο δρ Χρήστος Στάμου.
by 