Διαβητικά έλκη: Ποιοι αργούν να θεραπευτούν;

Ελπίδες για μείωση των ακρωτηριασμών λόγω σακχαρώδους διαβήτη φέρνει μια νέα ανακάλυψη από αμερικανούς επιστήμονες του Beth Israel Deaconess Medical Center και της Ιατρικής Σχολής Emory. Ευελπιστούν ότι θα ανοίξει τον δρόμο για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων που θα προστατεύσουν τους ασθενείς με διαβητικά έλκη, τα οποία υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής τους και τους θέτουν σε κίνδυνο μόλυνσης, γάγγραινας και τελικά χειρουργικής αφαίρεσης του άκρου που πάσχει.

«Τα έλκη διαβητικών ποδιών είναι μια καταστροφική επιπλοκή του σακχαρώδους διαβήτη. Περίπου το 15% των ασθενών αναμένεται να αναπτύξουν κάποιο κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Πρόκειται για αθεράπευτες, μολυσμένες πληγές, συνηθέστερα στον άκρο πόδα, που οδηγούν σε παρατεταμένη νοσηλεία. Ένας ή δύο στους τέσσερεις ασθενείς δεν καταφέρουν να τα αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά και οδηγούνται σε ακρωτηριασμό. Από αυτούς που δεν αποφεύγουν την συγκεκριμένη εξέλιξη αναμένεται να πεθάνει εντός 5 ετών μεγάλο ποσοστό ασθενών, το οποίο είναι υψηλότερο από εκείνο των περισσότερων καρκίνων» μας εξηγεί ο Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.

Υψηλότερο κίνδυνο για εμφάνιση διαβητικού έλκους αντιμετωπίζουν οι διαβητικοί που έχουν περισσότερους από έναν παράγοντες κινδύνου, οι κυριότεροι των οποίων είναι η ύπαρξη διαβητικής περιφερικής νευροπάθειας και η περιφερική αρτηριακή νόσος. 

 Με την αναμενόμενη αύξηση του σακχαρώδη διαβήτη οι ακρωτηριασμοί, που σήμερα υπολογίζονται στο 1 εκατομμύριο παγκοσμίως, θα αποτελέσουν ακόμη μεγαλύτερο βάρος για τα συστήματα υγείας και μπορεί να αποδειχθούν μια από τις πιο δαπανηρές επιπλοκές της νόσου.

Στη χώρα μας περισσότεροι από 3.000 ασθενείς χάνουν κάποιο άκρο τους κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα να ζουν περιορισμένα συγκριτικά με το παρελθόν τους, να έχουν ανάγκη από βοήθεια για την εκπλήρωση των καθημερινών αναγκών τους, να επισκέπτονται συχνότερα τους γιατρούς και να δαπανούν υψηλότερα ποσά για τη διαχείριση της ασθένειάς τους. 

Παρότι ξέρουμε ότι στη διαδικασία επούλωσης των διαφόρων τραυμάτων εμπλέκονται πολλοί τύποι ανοσοκυττάρων, δεν γνωρίζουμε ποια ακριβώς είναι η συμβολή τους στην επούλωση των διαβητικών ελκών. 

Οι ερευνητές Beth Israel Deaconess Medical Center και την Ιατρική Σχολή Emory ενέκυψαν στο θέμα, εξετάζοντας τις κυτταρικές διαφορές των ασθενών που αναρρώνουν και εκείνων που δεν τα καταφέρουν να ξεπεράσουν το πρόβλημα εξακολουθώντας να ταλαιπωρούνται από χρόνια έλκη, εκείνες που υπάρχουν μεταξύ διαβητικών και μη διαβητικών, και εκείνες μεταξύ ενός ποδιού με διαβητικό έλκος και του άθικτου δέρματος του αντιβραχίου τόσο σε ασθενείς με διαβήτη όσο και σε υγιή άτομα.

Τα αποτελέσματα της μελέτης τους, τα οποία δημοσιεύθηκαν στο Nature Communications, έδειξαν ότι στη διαδικασία επούλωσης εμπλέκονται συγκεκριμένοι υπότυποι ινοβλαστών και οι ίδιοι πιστεύουν ότι στο μέλλον θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα σε αυτούς, προκειμένου να βρεθούν καταλληλότερες θεραπείες για τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες επούλωσης.

Προς το παρόν, παρά τις θεραπευτικές επιλογές που υπάρχουν το πρωταρχικό μέλημα των ατόμων με διαβήτη θα πρέπει να είναι η πρόληψη. Γι’ αυτό θα πρέπει:

1. Να γίνεται έγκαιρη διάγνωση – Ο μοναδικός τρόπος να επιτευχθεί αυτό είναι οι τακτικές επισκέψεις στον γιατρό, δεδομένου ότι στην αρχή τα έλκη μπορεί να είναι ασυμπτωματικά. Κατά την εξέταση πρέπει να δίνεται έμφαση στην ύπαρξη ιστορικού έλκους, στην ύπαρξη ή απώλεια της αισθητικότητας η οποία υποδηλώνει περιφερειακή νευροπάθεια, στο χρώμα του δέρματος και στην παρουσία κάλων, τύλων και οιδήματος, στη θερμοκρασία και στην ψηλάφηση σφίξεων, καθώς και στην υγιεινή των άκρων, όπως είναι η ύπαρξη μυκητιάσεων, ακατάλληλα κομμένα ή βρώμικα νύχια, κ.ά.
2. Να εκπαιδεύεται ο ασθενής – Η γνώση του για τον τρόπο φροντίδας των άκρων του και αναγνώρισης των ελκών και των προ-ελκωδών σημείων, ούτως ώστε να αναζητήσει το συντομότερο δυνατόν ιατρική συμβουλή, είναι κρίσιμη για την έναρξη της θεραπείας στα αρχικά στάδια και την επιτυχή διαχείριση της πάθησης. Επιπλέον, θα πρέπει να διδαχθεί πώς να αναγνωρίζει τα σημεία που δέχονται υψηλή πίεση και έχουν αυξημένη πιθανότητα να αναπτυχθούν εκεί έλκη, αλλά και τον ορθό τρόπο κοπής των νυχιών του, αφού εκείνα που εισχωρούν στο δέρμα μπορούν να γίνουν αιτία της επιπλοκής. 
3. Να τηρούνται οι κανόνες υγιεινής – Τα διαβητικά άτομα θα πρέπει να πλένουν σχολαστικά τα πόδια τους (αφού σε αυτά εμφανίζεται η συντριπτική πλειονότητα των διαβητικών ελκών), με καθαρό νερό που έχει θερμοκρασία 37ο, να τα στεγνώνουν προσεκτικά με πετσέτα και όχι με θερμαντικά μέσα. Επίσης, θα πρέπει να προστατεύουν το δέρμα από την ξηροδερμία, εφαρμόζοντας ενυδατικές κρέμες σε όλη την έκτασή του, με εξαίρεση την περιοχή μεταξύ των δακτύλων.
4. Να διαλέγοουν κατάλληλα υποδήματα – Η επιλογή παπουτσιών μικρότερων ή μεγαλύτερων από το μέγεθος του ποδιού, μπορεί να οδηγήσει σε τραυματισμούς και κατόπιν σε έλκη. Επικίνδυνα είναι και τα πολύ στενά παπούτσια, καθώς γίνονται συχνά αιτίες κάκωσης του δέρματος. Η αγορά τους δεν θα πρέπει να γίνεται πρωί, αλλά το απόγευμα. Ο γενικός κανόνας που ισχύει είναι ο εξής: τα παπούτσια θα πρέπει να είναι 1-2 εκατοστά μεγαλύτερα σε μήκος και το φάρδος τους να είναι ίσο με το φαρδύτερο σημείο του ποδιού. Οι ασθενείς που έχουν παραμορφώσεις στον άκρο πόδα και κακή αισθητικότητα επιβάλλεται να επιλέγουν ειδικά για διαβητικούς υποδήματα.