Τι Ειναι το Ακανθοκυτταρικο Καρκινωμα

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα είναι η δεύτερη πιο κοινή μορφή καρκίνου του δέρματος. Συνήθως εμφανίζεται σε περιοχές του σώματος που έχουν πληγεί από την υπεριώδη ακτινοβολία από τον ήλιο ή το solarium. Το εκτεθειμένο στον ήλιο δέρμα περιλαμβάνει το κεφάλι, το λαιμό, τα αυτιά, τα χείλη, τα πόδια και τα χέρια.

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα έχει μια αρκετά αργή ανάπτυξη και σε αντίθεση με άλλους τύπους καρκίνου του δέρματος, μπορεί να εξαπλωθεί  μέσω μεταστάσεων στους ιστούς, τα οστά και τους κοντινούς λεμφαδένες, όπου μπορεί να είναι δύσκολο να θεραπευτεί. Όταν διαγνωσθεί νωρίς, είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί.

Αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης ακανθοκυτταρικού καρκινώματος παρουσιάζουν οι άνθρωποι:

  • Μεγαλύτερης ηλικίας
  • Του ανδρικού φύλου
  • Με ανοιχτόχρωμο δέρμα
  • Με μπλε, πράσινα, ή γκρίζα μάτια
  • Με ξανθά ή κόκκινα μαλλιά
  • Που περνούν το χρόνο τους έξω, εκτεθειμένοι σε υπεριώδη ακτίνες του ήλιου
  • Που κάνουν solarium
  • Με μακροχρόνια έκθεση σε χημικές ουσίες όπως το αρσενικό στο νερό
  • Με νόσο του Bowen, HPV, HIV ή AIDS
  • Που εκτίθενται σε ραδιενέργεια
  • Με κληρονομική πάθηση DNA

Συμπτωματα

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα συνήθως ξεκινά ως ένα εξόγκωμα σε σχήμα θόλου , κόκκινο και με απολέπιση . Είναι συνήθως τραχύ με κρούστα και μπορεί να αιμορραγεί εύκολα όταν ξυστεί. Τα μεγάλα εξογκώματα μπορεί να προκαλέσουν φαγούρα ή πόνο. Μπορεί επίσης να εμφανιστούν μέσω ουλών ή χρόνιων πληγών στο δέρμα, για αυτό ελέγξτε για τυχόν αλλαγές και ενημερώστε το γιατρό σας.

Ποια ειναι τα αιτια του ακανθοκυτταρικου καρκινωματος;

Η πλειοψηφία των διεισδυτικών δερματικών ακανθοκυτταρικών καρκινωμάτων οφείλονται στην χρόνια έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία, η οποία καταστρέφει το DNA των κυττάρων της επιδερμίδας ,ειδικά σε άτομα  με ανοιχτόχρωμο δέρμα. Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα πιο συχνά προκύπτει από τις ακτινικές κερατώσεις και λιγότερο συχνά από τη νόσο του Bowen. Άλλοι παράγοντες κινδύνου νόσησης από διεισδυτικό ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα περιλαμβάνουν:

  • Κληρονομική προδιάθεση για καρκίνο του δέρματος.
  • Κάπνισμα – ειδικά όταν πρόκειται για ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του χείλους.
  • Θερμικά σημάδια καψίματος.
  • Τα μακροχρόνια έλκη ποδιών.
  • Ανοσοκαταστολή από φάρμακα όπως κυκλοσπορίνη ή αζαθειοπρίνη, ειδικά σε λήπτες μεταμόσχευσης οργάνων.
  • Η μόλυνση τύπους απο τον ιό των ανθρώπινn θηλωμάτων (HPV) που έχουν υψηλό κίνδυνο να προκαλούν εξαλλαγές( high risk types)

Προκαρκινικες βλαβες που ειναι συχνα το πρωτο βημα του SCC

Υπάρχουν δερματικοί  όγκοι ή προκαρκινικές βλάβες, οι περισσότεροι από τους οποίους προκαλούνται απο συσσωρευμένη ηλιακή ακτινοβολία και έχουν σχέση με την ανάπτυξη του ακανθοκυτταρικού καρκίνου (SCC).

Ακτινικές ή Ηλιακές Υπερκερατώσεις

Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι παρουσιάζουν αυτές τις βλάβες. Αυτοί οι όγκοι έχουν κόκκινο ή καστανό  χρώμα με διάμετρο που ποικίλει έως 1 εκ το μέγιστο. Βρίσκονται σε ηλιοεκτεθειμένα σημεία του δέρματός.Πολλοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι αντιπροσωπεύουν την αρχική μορφή του ακανθοκυτταρικού καρκίνου. Σύμφωνα με μελέτες έως 10% των μη θεραπευμένων ακτινικών υπερκερατώσεων (AK) αναπτύσσονται σε ακανθοκυτταρικό καρκίνο εντός 10 ετίας. Έχει υπολογισθεί ότι 40 έως 60 % των ακανθοκυτταρικών καρκινωμάτων (SCC) ξεκινούν από  ακτινικές  υπερκερατώσεις (AKs).

Ακτινική Χειλίτιδα

Η ακτινική χειλίτιδα είναι μιά μορφή επικίνδυνης ακτινικής υπερκεράτωσης η οποία εμφανίζεται στο κάτω χείλος ώς ξηρότητα, σκασίματα και εφελκίδες φαιές ή λευκές. Η θέση εντόπισης έχει σχέση με τη θέση μέγιστης ηλιοέκθεσης .Εάν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, η ακτινική χειλίτιδα, μπορεί να οδηγήσει σε ακανθοκυτταρικό καρκίνο (SCC) στο χείλος , το οποίο μάλιστα είναι επιθετικό και με κακή πρόγνωση.

Λευκοπλάκια

Στους βλεννογόνους του στόματος οι λευκές κηλίδες στην γλώσσα, ούλα, στον παρειακό βλενογόννο  ή αλλού στη στοματική κοιλότητα έχουν την δυνατότητα να εξελιχθούν σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Ο χρόνιος ερεθισμός αποτελεί συχνή αιτία  όπως για παράδειγμα φλεγμονώση νοσήματα στην στοματική κοιλότητα ,ο καπνός και το αλκοόλ,συχνοί τραυματισμοί απο οδοντοστοιχίες κτλ. Άλλες φορές προκαλούνται, εξαιτίας της μακροχρόνιας συνήθειας, να δαγκώνει κανείς το εσωτερικό τμήμα των παρειών του. Η λευκοπλακία όμως στα χείλη προκαλείται κυρίως από τη μακροχρόνια έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.

Νόσος Bowen

Θεωρείται σήμερα ένα πρώτο, μη διηθητικό στάδιο του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος. Εκδηλώνεται με τη μορφή μιάς πλάκας δίκην ψωρίασης ή εκζέματος , πλάκα ερυθρή με λέπια και ξηρότητα . Εάν δεν αντιμετωπιστεί είναι πιθανόν εξελιχθεί. H νόσος Bowen προκαλείται εξαιτίας της έκθεσης στον ήλιο ή στο αρσενικό αλλά και άλλοι παράγοντες όπως χημικά καρκινογόνα, ακτινοβολία, γενετικοί παράγοντες και τραύματα αποτελούν αιτίες της νόσου. Ο ανθρώπινος ιός των θηλωμάτων (HPV), ο οποίος μεταδίδεται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής, αποτελεί μία από τις εκδηλώσεις της νόσου Bowen στα γεννητικά όργανα. Η ασθένεια ενίοτε προσβάλει τους βλεννογόνους της μύτης ή του στόματος όπως και το δέρμα. Το εμβόλιο για τον HPV έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικό, στην πρόληψη του και συνεπώς στην μείωση των κονδυλωμάτων στα γεννητικά όργανα, του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και της νόσου Bowen.

Θεραπεια

Το είδος της θεραπείας που θα λάβει ο ασθενής εξαρτάται από το πόσο βαθιά έχει φτάσει ο καρκίνος και αν έχει εξαπλωθεί. Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα αντιμετωπίζεται συχνά με:

  • Εκτομή: Αυτή είναι μια χειρουργική διαδικασία που ο ιατρός μπορεί να εκτελέσει κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στο ιατρείο. Περιλαμβάνει τοπική αναισθησία  της περιοχής και αφαίρεση του όγκου συν κάποιο τμήμα του δέρματος γύρω από τον όγκο. Εάν η βιοψία δείξει καρκινικά κύτταρα στο περιβάλλον δέρμα τότε περισσότερο  δέρμα θα πρέπει να αφαιρεθεί. Αυτός είναι ένας συνηθισμένος τρόπος για τη θεραπεία του  ακανθοκυτταρικού καρκινώματος και αποτελεί συχνά την πρώτη θεραπευτική επιλογή.
  • Ακτινοβολία: Αυτή η θεραπεία συνήθως επιφυλάσσεται για περιπτώσεις ακανθοκυτταρικού καρκινώματος στις οποίες δεν μπορεί να γίνει εκτομή ή η εκτομή δεν είναι η καλύτερη επιλογή. Ένας ασθενής μπορεί να χρειαστεί 15 έως 30 θεραπείες ακτινοβολίας.

Όταν το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα εντοπιστεί σε πολύ αρχικό στάδιο, μπορεί να αντιμετωπιστεί με:

  • Απόξεση και εξάτμιση (ηλεκτροχειρουργική): Αυτή η θεραπεία αποτελείται από δύο βήματα. Αρχικά ο δερματολόγος απομακρύνει τον όγκο με απόξεση. Στη συνέχεια, χρησιμοποιείται η ηλεκτρική ενέργεια για να καταστρέψει τυχόν εναπομείναντα καρκινικά κύτταρα. Τα δύο αυτά βήματα επαναλαμβάνονται.
  • Φωτοδυναμική θεραπεία (PDT): Αυτή η θεραπεία χρησιμοποιεί το φως για να αφαιρέσει καρκίνους του δέρματος σε αρχικό στάδιο. Η PDT είναι μια διαδικασία δύο σταδίων. Πρώτον, μια χημική ουσία εφαρμόζεται στο δέρμα έως ότου απορροφηθεί. Στη συνέχεια, το δέρμα εκτίθεται σε ένα ειδικό φως που εξουδετερώνει τα καρκινικά κύτταρα.
  • Αγωγή με λέιζερ: Το λέιζερ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αφαίρεση ακανθοκυτταρικού καρκινώματος που βρίσκεται στην επιφάνεια του δέρματος. Αυτή η θεραπεία συνιστάται μόνο για ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα σε αρχικό στάδιο.
  • Κρέμα Χημειοθεραπείας: Κρέμα που περιέχει φάρμακο χημειοθεραπείας, 5-φθοριοουρακίλη (5-FU), μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία ακανθοκυτταρικού καρκινώματος σε πρώιμο στάδιο.