Συζητώντας για τροφικές αλλεργίες, ο νους μας πάει αμέσως στο αυγό, τα θαλασσινά, τη σόγια, τους ξηρούς καρπούς. Ποτέ όμως στα φρούτα. Κι όμως… Τα φρούτα είναι επίσης μια κατηγορία τροφών που είναι πιθανόν να προκαλέσουν στοματικά, δερματικά, αναπνευστικά ή πεπτικά συμπτώματα σε ευαίσθητους οργανισμούς.
Το ροδάκινο έχει αναδειχθεί, στις χώρες της Μεσογείου, ως το πιο επικίνδυνο. Συχνά ενοχοποιούνται το μήλο, το ακτινίδιο, το αχλάδι, το πεπόνι, τα σταφύλια, το ακτινίδιο, ο ανανάς, το ρόδι, η μπανάνα, η τομάτα, το αβοκάντο και το σύκο.
«Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται αύξηση των τροφικών αλλεργιών τόσο τα παιδιά όσο και οι ενήλικες. Η συχνότητα εμφάνισης παρουσιάζει διακύμανση, αναλόγως των τοπικών διατροφικών συνηθειών. Οι αστικές περιοχές επηρεάζονται περισσότερο από τις γεωργικές, με τον νεότερο πληθυσμό να είναι πιο ευάλωτος από τους ενήλικες», επισημαίνει ο δρ Θεόδωρος Σεραφείμ Τερσιπάζογλου, Αλλεργιολόγος Παίδων και Ενηλίκων.
Ενώ τα φρούτα είναι γνωστά για τα οφέλη που προσφέρουν στην υγεία και για τον ρόλο τους στην πρόληψη καρδιαγγειακών και μεταβολικών παθήσεων, κάποια άτομα με προδιάθεση εμφανίζουν αλλεργικές αντιδράσεις όταν τα καταναλώνουν ή τα αγγίζουν. Οι ουσίες που τις προκαλούν υπάρχουν στη φλούδα, τον πολτό και τους σπόρους των φρούτων.
Οι τοπικές αντιδράσεις, όπως κνησμός και το αίσθημα μυρμηγκιάσματος είναι συχνότερες (στόμα, χέρια κλπ) και η έναρξή τους ξεκινά τις περισσότερες φορές λίγα λεπτά μετά από την έκθεση στον καρπό, αν και μερικές φορές μπορεί να χρειαστούν έως και 2 ώρες για να εκδηλωθούν. Η υποχώρησή τους μπορεί να επέλθει ακόμα εντός μιας ώρας. Στα συμπτώματα περιλαμβάνονται η κνίδωση, το άσθμα και ρινίτιδα. Το στομαχικό άλγος, η διάρροια, η ναυτία και ο έμετος είναι συμπτώματα του πεπτικού συστήματος.
Πολύ σπάνια μπορεί να εμφανιστεί σοβαρή αντίδραση, που ονομάζεται αναφυλαξία. Το πρήξιμο στα χείλη, το πρόσωπο, το λαιμό, τη γλώσσα, η στένωση των άνω αεραγωγών, η δύσπνοια, ο συριγμός, η υπόταση, η κόπωση, η σύγχυση, το ωχρό δέρμα, η απώλεια συνείδησης είναι συμπτώματα που πρέπει να οδηγούν αμέσως σε αναζήτηση επείγουσας ιατρικής φροντίδας.
Ένα φρούτο που μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση και που καταναλώνεται φρέσκο, κυρίως τους μήνες Αύγουστο, Σεπτέμβρη και Οκτώβρη, είναι το σύκο. Αυτός ο γλυκός, εύπεπτος και με υπακτικές ιδιότητες καρπός μπορεί να προκαλέσει αλλεργία τόσο όταν τρώγεται νωπός όσο και αποξηραμένος.
Έχουν καταγραφεί αλλεργίες εξ επαφής από το σύκο ή από τον οπό που εκρέει από τον μίσχο του, όπως και από τον ατμό που παράγεται κατά τον βρασμό του φρούτου. Επίσης, μετά από χρήση του χυμού του σύκου, ή εκχυλίσματός του στο πρόσωπο έχουν σημειωθεί επεισόδια φωτοευαισθησίας που αποδίδονται στην ύπαρξη ψωραλενίων.
Υπεύθυνες για την πρόκληση αλλεργιών είναι οι πρωτεΐνες μεταφοράς λιπιδίων (LTPs) και η προφιλίνη, οι πρωτεΐνες τύπου Bet v 1, οι φουρανοκουμαρίνες, η ισταμίνη, και οι FODMAP (Ζυμώσιμοι Λιγοσακχαρίτες, Δισακχαρίτες, Μονοσακχαρίτες και Πολυόλες), αλλά και υψηλή συγκέντρωση σαλικυλικών (αποξηραμένα) που περιέχουν τα σύκα.
Η διάγνωση για την επιβεβαίωση ή τον αποκλεισμό μιας τροφικής αλλεργίας γίνεται λαμβάνοντας υπόψη το προσωπικό και οικογενειακό ιστορικό, τα συμπτώματα, την κλινική εξέταση και τα αποτελέσματα από αιματολογικές εξετάσεις. Σημαντικά για τη διάγνωση είναι και τα δερματικά τεστ που πραγματοποιούνται είτε τοποθετώντας μια μικρή ποσότητα του τροφίμου στο δέρμα του αντιβράχιου είτε δια νυγμού και εφαρμογή μικρής ποσότητας κάτω από την επιφάνεια του δέρματος. Είναι πιθανόν να χρειαστεί και έλεγχος μέσω της βρώσης μικρής ποσότητας σύκου υπό ιατρική παρακολούθηση.
«Για την αποφυγή εμφάνισης συμπτωμάτων οι αλλεργικοί άνθρωποι πρέπει να μην καταναλώνουν ποτέ σύκα (ή οποιοδήποτε άλλη τροφή στην οποία έχουν αλλεργία) και να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με τα προϊόντα που μπορεί να τα περιέχουν. Πρέπει πάντα να ελέγχουν τις ετικέτες και να ρωτούν για τα συστατικά κάθε φαγητού που δεν μαγειρεύουν οι ίδιοι. Εκτός από κουραστική, αυτή η τακτική εγκυμονεί κινδύνους, διότι ποτέ δεν είναι σίγουροι για την απουσία έστω και ίχνους του αλλεργιογόνου.
Εάν εμφανιστούν συμπτώματα και αυτά είναι χαμηλής σοβαρότητας, τότε τα αντιισταμινικά αρκούν συνήθως για τον κατευνασμό τους. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις δίδονται κορικοστεροειδή. Τα άτομα με ιστορικό αναφυλακτικού σοκ είναι απαραίτητο να φέρουν πάντα μαζί τους συσκευές αυτοενιέμενης αδρεναλίνης (επινεφρίνης). Αυτές οι θεραπευτικές επιλογές ισχύουν για κάθε αλλεργικό άτομο και όχι μόνο για όσους έχουν τροφικές αλλεργίες.
Για τους ανθρώπους που εμφανίζουν σοβαρά συμπτώματα είναι πιθανόν να συστηθεί ανοσοθεραπεία. Πρόκειται για μια θεραπεία που αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά σε αλλεργιογόνα.
Περιλαμβάνει την τακτική χορήγηση σταδιακά αυξανόμενων δόσεων αλλεργιογόνων, υπό μορφή υποδόριων ενέσεων, από του στόματος δισκίων, σπρέι ή υπογλώσσιων σταγόνων.
H υποψία ύπαρξης αλλεργίας πρέπει να οδηγεί στον αλλεργιολόγο, ο οποίος μπορεί να συστήσει την κατάλληλη θεραπεία αλλά και να την τροποποιήσει εάν τα συμπτώματα χειροτερέψουν με την πάροδο του χρόνου, προκειμένου ο ασθενής να αποφύγει στο μέλλον σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις», καταλήγει ο δρ Τερσιπαζόγλου.