Σε αντίδραση στην ηλιακή ακτινοβολία οφείλεται τις περισσότερες φορές η εμφάνιση μικρών, λευκότερων σημείων στο δέρμα. Αντιθέτως, με την υπέρχρωση που οδηγεί στη δημιουργία σκούρων σημαδιών στα σημεία που εκτίθενται στον ήλιο, σε κάποιους ανθρώπους παρατηρείται μείωση της μελανίνης ή απώλεια μελανινοκυττάρων (των κυττάρων δηλαδή που παράγουν την προστατευτική για το δέρμα μελανίνη), με αποτέλεσμα να εμφανίζουν τοπικό υποχρωματισμό.
Παρότι γίνεται συχνότερα λόγος για την υπέρχρωση/υπερμελάγχρωση, το δέρμα μπορεί να αντιδράσει με διαφορετικό τρόπο και να δημιουργήσει ανοιχτόχρωμα σημάδια, τα οποία είναι εξίσου αντιαισθητικά με το μέλασμα, τις κηλίδες και τις δυσχρωμίες.
Καμία όμως από αυτές τις καταστάσεις δεν πρέπει να εμπνέει ανησυχία, πέραν των ψυχολογικών προβλημάτων που προκαλούν.
«Κάθε εκατοστό δέρματος έχει χιλιάδες κύτταρα που παράγουν μελανίνη. Η επίδραση του ήλιου είναι καθοριστική στην ποσότητα που θα παραχθεί. Αν και η υπερμελάγχρωση είναι πιο γνωστή, στο 5% του πληθυσμού το δέρμα αντιδρά διαφορετικά και εμφανίζει ανοιχτόχρωμες κηλίδες, οι οποίες είναι εντονότερες στους ανθρώπους με φυσικά σκούρο δέρμα ή με μαυρισμένο δέρμα, δημιουργώντας στους πάσχοντες ανασφάλεια για την εμφάνισή τους. Έχουν αναφερθεί δε και περιπτώσεις που έπεσαν θύματα στιγματισμού και περιθωριοποίησης εξαιτίας της διαφορετικότητάς τους», εξηγεί ο Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.
Εμφανισιακά είναι στρογγυλές ή οβάλ και γίνονται πιο εμφανείς όταν το σύνολο του δέρματος σκουραίνει από τον ήλιο. Σε αντίθεση με τις πιο σκούρες περιοχές, η έλλειψη ή απουσία μελανίνης σε αυτά τα ανοιχτόχρωμα σημεία τα καθιστά ευαίσθητα, με υψηλό κίνδυνο να υποστούν ηλιακό έγκαυμα και καρκίνο.
Πέραν του ήλιου, ωστόσο, για την εμφάνισή τους μπορεί να ευθύνονται και άλλες παθήσεις, όπως αυτοάνοσα νοσήματα και λοιμώξεις. Αιτία δημιουργίας τους μπορεί επίσης να είναι τραυματισμοί, εγκαύματα και έκθεση σε χημικές ουσίες. Δεν αποκλείεται δε γενετικές επιδράσεις να οδηγήσουν στην εμφάνισή τους.
Πιο συγκεκριμένα, οι λευκές κηλίδες μπορεί να είναι συνέπεια θεραπειών για την εξαφάνιση σκούρων κηλίδων ή τατουάζ, ακόμα και αποτρίχωσης, όχι εξαιτίας κάποια δυσλειτουργίας των μηχανημάτων, αλλά αντιθέτως λόγω υπέρ-αποτελεσματικότητάς τους.
Μεταξύ των παθήσεων που μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση λευκών κηλίδων είναι η ακμή. Αυτή η συχνή πάθηση δύναται να προκαλέσει μεταφλεγμονώδη υποχρωματισμό τόσο σε εφήβους (που είναι η ηλικιακή ομάδα που πλήττεται περισσότερο) όσο και σε ενήλικες.
Ίδιες επιπτώσεις μπορεί να έχει και η λευκή πιτυρίαση. Πρόκειται για μια μεταφλεγμονώδη κατάσταση. Οι ανοιχτότερες κηλίδες είναι λίγο μεγαλύτερες από αυτές που προκαλούνται από τον ήλιο και εμφανίζονται κυρίως στα μάγουλα των παιδιών και ενηλίκων στα σημεία που προϋπήρχε έκζεμα.
Η λεύκη είναι ένα παράδειγμα αυτοάνοσου που ευθύνεται για την εμφάνιση λευκών κηλίδων, οι οποίες ποικίλουν σε μέγεθος.
Ανοιχτότερου χρώματος κηλίδες μπορεί να προκαλέσουν στο δέρμα και κάποιοι μύκητες, όπως ο ζυμομύκητας malassezia furfur ο οποίος προκαλεί την ποικιλόχρους πιτυρίαση. Επιρρεπείς είναι οι άνθρωποι με έντονη εφίδρωση ή υπερπαραγωγή σμήγματος. Και όπως κάθε μύκητας έτσι και ο συγκεκριμένος αναπτύσσεται σε συνθήκες υψηλής υγρασίας και θερμοκρασίας.
Υποχρωματισμός μπορεί να προκύψει από την υποχώρηση των συμπτωμάτων του σκληρού λειχήνα, μιας πάθησης που εμφανίζεται στους βλενογόνους των γεννητικών οργάνων και των δύο φύλων.
Οι διαταραχές μελάγχρωσης του δέρματος μπορούν να θεραπευτούν, αν και η λήψη αυτής της απόφασης έγκειται καθαρά σε αισθητικούς λόγους. Για τις σκούρες κηλίδες, μπορούν να χρησιμοποιηθούν λευκαντικές κρέμες, κρυοθεραπεία, peeling, microneedling και laser.
Όσον αφορά στην μετατραυματική υπομελάγχρωση απαιτείται θεραπευτική παρέμβαση μόνο εάν δεν επανέλθει το χρώμα μετά την επούλωση. Οι ίδιες οδηγίες συστήνονται και όταν οι λευκές κηλίδες προκύπτουν από λεύκη, λευκή πιτυρίαση, ψωρίαση ή έκζεμα.
Για την ύφεση των λευκών κηλίδων από λεύκη, ψωρίαση ή προηγούμενες θεραπείες με λέιζερ συστήνεται η φωτοθεραπεία, δηλαδή η ελεγχόμενη έκθεση του δέρματος σε υπεριώδη ακτινοβολία από ειδικούς λαμπτήρες υπό την επίβλεψη γιατρού.
Για την ποικιλόχρους πιτυρίαση, χορηγούνται φάρμακα.
Όσοι έχουν λευκές κηλίδες στο δέρμα τους θα πρέπει να ζητούν τη γνώμη του δερματολόγου τους σχετικά με την αιτία εμφάνισής τους ώστε να τους συστήνεται η κατάλληλη αγωγή για την απαλλαγή τους από αυτές.
Όσες προκαλεί ο ήλιος μπορούν να αποφευχθούν με την τακτική εφαρμογή αντηλιακών προϊόντων. Εκείνοι δε που ήδη έχουν τέτοιου είδους κηλίδες, η χρήση αντηλιακών θα πρέπει να γίνει δεύτερη φύση τους, ώστε να μειώσουν τις πιθανότητες καρκίνου του δέρματος», καταλήγει ο δρ Χρήστος Στάμου.