Οι ιοί δεν είναι μόνο αναπνευστικοί αλλά προκαλούν συμπτώματα και σε άλλα όργανα, αναλόγως του τύπου των κυττάρων που μολύνουν. Εκτός από τους αερομεταφερόμενους υπάρχουν και εκείνοι που μεταδίδονται με άμεση ή σεξουαλική επαφή και μπορεί να οδηγήσουν μέχρι και σε καρκίνο. Σύμφωνα με στοιχεία, για το ένα έκτο περίπου των κακοηθειών ευθύνονται μικροοργανισμοί, που ως επί το πλείστον είναι ιοί. Κάποιοι από αυτούς μολύνουν μόνο το δέρμα.
Φυσικά, το ποσοστό εκείνων που αναπτύσσουν καρκίνο εξαιτίας τους είναι πολύ μικρό. Σε αυτό συμβάλλουν και τα μέσα πρόληψης που έχουν αναπτυχθεί από τους επιστήμονες.
«Υποθέτοντας ότι η ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος δεν αιτιολογείται μόνο από την έκθεση στον ήλιο και τη χρήση σολάριουμ, δερματολόγοι διενήργησαν επισταμένες έρευνες και σήμερα γνωρίζουμε ότι ο ιός HPV μπορεί να προκαλέσει όχι μόνο τα γνωστά μας κονδυλώματα, αλλά επίσης ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, καρκίνο στα γεννητικά όργανα, το στόμα αλλά και στο δέρμα», επισημαίνει ο Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.
Η εξέλιξη αυτή ωστόσο απαιτεί είτε την ύπαρξη ενός αδύναμου ανοσοποιητικού, που δεν μπορεί να πολεμήσει τα εν δυνάμει καρκινικά κύτταρα, είτε οι ιοί να ξεγελάσουν το ισχυρό ανοσοποιητικό και να το παρακάμψουν.
Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) είναι ο πιο γνωστός ιός που μολύνει το δέρμα. Περνά από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω μικρών, ακόμα και αόρατων, εκδορών του δέρματος. Όσοι μολύνονται είναι φορείς του ιού εφ’ όρου ζωής. Όσο το ανοσοποιητικό είναι ισχυρό πολεμά κάθε σύμπτωμα που προκαλεί, εάν εκδηλωθεί κάποιο. Δεν μπορεί, όμως, να τον σκοτώσει και έτσι αυτός ζει σιωπηλά στο σώμα και ξυπνά μόνο όταν οι άμυνες του οργανισμού δεν είναι ισχυρές.
Ακόμα και αν δεν προκαλέσει βλάβες, είναι πιθανό να οδηγήσει στην ανάπτυξη μη φυσιολογικών κυττάρων και ο φορέας να αναπτύξει καρκίνο.
Από τα 220 και πλέον στελέχη του ιού κάποια θεωρούνται ακίνδυνα και κάποια επικίνδυνα και για 9 από αυτά έχουν αναπτυχθεί εμβόλια.
«Μέχρι πρόσφατα το στέλεχος 42 πιστεύαμε ότι δεν μπορούσε να προκαλέσει καρκίνο. Βρέθηκε, όμως, από την έρευνα ότι είναι πιθανό να οδηγήσει στη νόσο.
Τα εμβόλια επομένως καλύπτουν από μερικά μόνο στελέχη του ιού. Γι’ αυτό είναι αναγκαία η χρήση προφυλακτικού και η υιοθέτηση πρακτικών που ενισχύουν το ανοσοποιητικό, όπως η υγιεινή διατροφή, η άσκηση, ο περιορισμός του αλκοόλ και του καπνίσματος, η περιορισμένη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, ο καλός ύπνος και η εφαρμογή κάθε μέτρου για την αποφυγή μολύνσεων γενικά.
Ιδιαίτερα προσηλωμένοι σε αυτές πρέπει να είναι όσοι έχουν αυξημένες πιθανότητες για ανάπτυξη ακανθοκυτταρικού καρκινώματος. Μεταξύ αυτών είναι οι ηλικιωμένοι, τα ανοιχτόχρωμα άτομα, οι εργαζόμενοι σε εξωτερικούς χώρους, όσοι πάσχουν από τη νόσο του Bowen (μορφή ενδοεπιδερμιδικού ακανθοκυτταρικού καρκινώματος), ή έχουν προσβληθεί από τους ιούς HPV και HIV.
Άλλος ένας ιός που μπορεί να προκαλέσει καρκίνο στο δέρμα είναι ο MCV (Merkel Cell Polyomavirus). Από την ανακάλυψή του έχουν περάσει μόλις 15 χρόνια και οι ερευνητές που τον εντόπισαν διαπίστωσαν αργότερα ότι τον φέρει η πλειονότητα των ενηλίκων. Δεν προκαλεί συνήθως προβλήματα αλλά ένα μικρό ποσοστό φορέων είναι πιθανό, αν και σπάνιο, να εμφανίσουν καρκίνωμα των κυττάρων Merkel, μια επιθετική μορφή καρκίνου και πιο θανατηφόρα από το μελάνωμα.
Η συνέχιση της έρευνάς τους αποκάλυψε πώς αυτός ο ιός ξεκινά την αντιγραφή του DNA στα κύτταρα του ξενιστή. Τα ευρήματά τους δημοσιεύθηκαν στο PNAS και βοήθησαν να δοθεί απάντηση για τον τρόπο που οι ιοί παρακάμπτουν το ρυθμιζόμενο σύστημα αντιγραφής του DNA των κυττάρων-ξενιστών τους και παράγουν αντίγραφα τους. Η ανακάλυψη αυτή θα προσθέσει ένα λιθαράκι στην κατανόηση του τρόπου που οι ιοί οδηγούν μερικές φορές σε κακοήθειες και να συμβάλλει στην ανάπτυξη εμβολίων και αντιιικών φαρμάκων.
Ο ιός του έρπητα τύπου 8 (KSHV) είναι, επίσης επικίνδυνος για ογκογένεση στα άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό, οι οποίοι είναι πιθανό να αναπτύξουν σάρκωμα Kaposi. Αρχικά, σχηματίζεται στην επένδυση των αιμοφόρων και λεμφαγγείων και κατόπιν εκδηλώνεται στο δέρμα, ως πλάκες ή οζίδια που έχουν κόκκινο και μωβ χρώμα και μοιάζουν με μελανιές.
Ο δρ Στάμου επισημαίνει ότι όλοι θα πρέπει να εξετάζουν προσεκτικά το δέρμα τους τουλάχιστον μια φορά το μήνα και εάν παρατηρήσουν κάτι ύποπτο να αναζητούν αμέσως τη γνώμη του δερματολόγου τους, ο οποίος έχει τις γνώσεις και τα μέσα να διερευνήσει κάθε δερματική βλάβη.
Συμβουλεύει δε όλους να μην ανησυχούν αλλά και να μην εφησυχάζουν, αφού μόνο η έγκαιρη (και έγκυρη βέβαια) διάγνωση και θεραπεία μπορεί να θεραπεύσει τον καρκίνο.