Μερική είναι η προστασία που προσφέρει η μελανίνη στους ανθρώπους με σκουρόχρωμο δέρμα, σε αντίθεση με αυτό που πιστεύει μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού. Η πεποίθηση ότι η έκθεση στον ήλιο δεν καίει το δέρμα τους και δεν προκαλεί βλάβες γιατί μαυρίζει, μπορεί να έχει ολέθριες επιπτώσεις. Εκτός από την πρόωρη εμφάνιση ρυτίδων και άλλων σημαδιών γήρανσης, μπορεί να γίνει αιτία καρκίνου του δέρματος, αφού δεν χρησιμοποιούν αντηλιακά προϊόντα που προστατεύουν από κακοήθειες.
«Όσο λιγότερο μελανίνη έχει το δέρμα τόσο πιθανότερο είναι να αναπτυχθεί καρκίνος. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι με πιο σκούρα επιδερμίδα δεν κινδυνεύουν – απλώς ο κίνδυνος είναι μικρότερος. Εάν, όμως, εμφανιστεί νεοπλασματική νόσος, είναι επιθετικότερης μορφής και διαγιγνώσκεται αρκετά αργά, γεγονός που μειώνει τις πιθανότητες θεραπείας. Έχουν βέβαια το πλεονέκτημα της καθυστερημένης φωτογήρανσης, συγκριτικά με τα πολύ λευκά άτομα», εξηγεί ο Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.
Τα άτομα με ξανθά μαλλιά, ανοιχτόχρωμα μάτια και λευκό ή σταρένιο δέρμα παθαίνουν βλάβες από τον ήλιο σε όλες τις στιβάδες της επιδερμίδας, ενώ σε εκείνα με σκουρότερους τόνους οι βλάβες περιορίζονται στα ανώτερα στρώματά της. Οι πιο σκουρόχρωμοι επιδιορθώνουν αποτελεσματικότερα τις βλάβες του DNA, αλλά εύκολα παθαίνουν υπερμελάγχρωση από το ορατό φως, όπως και από την UV-A1. Η τελευταία διεισδύει βαθύτερα και ευθύνεται για την πρόωρη γήρανση, τις φωτοδερματοπάθειες αλλά και τις βλάβες του DNA σε όλους τους τύπους δέρματος.
«Ανεξαρτήτως χρώματος οι άνθρωποι πρέπει να προστατεύονται από την UV-A και UVB ακτινοβολία, αφού και οι δύο προκαλούν καρκίνο του δέρματος, αν και η δεύτερη είναι πιο επιβλαβής για τους πιο λευκούς. Δηλαδή, αντηλιακά προϊόντα επιβάλλεται να χρησιμοποιούν και οι μελαχρινοί/μελαμψοί άνθρωποι καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους (όπως δηλαδή και οι ανοιχτόχρωμοι), με συννεφιά ή ηλιοφάνεια, υψηλή ή χαμηλή θερμοκρασία, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν κατά το δυνατόν οι πιθανότητες καρκίνου και να παραταθεί ο χρόνος χωρίς ρυτίδες και άλλα σημάδια γήρανσης. Ο δείκτης προστασίας θα πρέπει να είναι πάνω από 30 για τους μελαχρινούς και πάνω από 50 για τους ξανθούς.
«Επειδή, όμως, τα καλοκαίρια στη χώρα μας επικρατούν ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες, συστήνεται η μη έκθεση στον ήλιο κατά τις μεσημβρινές ώρες ή, εάν αυτή είναι αναπόφευκτη, η κάλυψη του δέρματος, η χρήση καπέλου και γυαλιών ηλίου.
Τα αντηλιακά θα πρέπει να επιλέγονται ανάλογα με τον φωτότυπο και τις υφιστάμενες παθήσεις του δέρματος, όπως ακμή και ψωρίαση. Για την αγορά του αντηλιακού θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη οι φαρμακευτικές αγωγές που ακολουθούνται.
Ιδανικά είναι τα αντηλιακά που περιέχου οξείδιο του ψευδαργύρου ή διοξείδιο του τιτανίου. Το μειονέκτημά τους είναι ότι δημιουργούν μια λευκή “μεμβράνη” στο δέρμα που στους μελαχρινούς/μελαμψούς ανθρώπους είναι ιδιαίτερα έντονη και αντιαισθητική. Μια άλλη επιλογή είναι η εφαρμογή αντηλιακών με χρώμα, που μπλοκάρουν μεγαλύτερα μήκη κύματος, τα οποία είναι επικίνδυνα γι’ αυτούς.
«Σημαντικότατος παράγοντας για την αποκόμιση των προστατευτικών ιδιοτήτων των αντηλιακών είναι η ποσότητα που βάζουν στο δέρμα. Για να απολαύσουν τα μέγιστα οφέλη, οι χρήστες θα πρέπει να απλώνουν περί τα 2 mg/cm2. Πράγματι είναι μεγάλη ποσότητα, αφού αυτή ισούται με ένα κουταλάκι του γλυκού. Η οδηγία ισχύει για όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως χρώματος, αφού και οι πιο σκούρες επιδερμίδες χρειάζονται προστασία, ούτως ώστε να αποφευχθεί η πρόωρη γήρανση του δέρματος και ο καρκίνος», διευκρινίζει ο δρ Στάμου.
Σε όσους η κατανομή της μελανίνης δεν είναι ομοιόμορφη και τελικά δεν καταφέρνουν να αποφύγουν τις σκληρές επιπτώσεις του ήλιου υπάρχουν θεραπείες που αντιμετωπίζουν την υπερμελάγχρωση. Σε αυτές περιλαμβάνονται αγωγές με διάφορα ενεργά συστατικά που εφαρμόζονται τοπικά όπως και αισθητικές θεραπείες με κυρίαρχες το microneedling και τα laser. Η επιλογή εξαρτάται από τον τύπο της και το μέγεθος της έκτασής της.
Η πρώτη πυροδοτεί την αναγέννηση των δερματικών κυττάρων, με τα νέα κύτταρα να παίρνουν τη θέση των κατεστραμμένων. Η δεύτερη προκαλεί βλάβες στα μελανινοκύτταρα, χωρίς να επηρεάζει άλλους ιστούς. Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική, αφού δύναται να μειώσει τα σημάδια γήρανσης και να ανανεώσει το δέρμα, χαρίζοντας ομοιόμορφο χρώμα.
«Το καλύτερο που έχουν να κάνουν, όμως, οι άνθρωποι με σκούρο δέρμα είναι να ακολουθούν και οι ίδιοι τις οδηγίες που δίδονται από τους γιατρούς για τους πιο λευκούς: να εξετάζουν το δέρμα τους για πρωτοεμφανιζόμενα σημάδια και για διαφοροποιήσεις υπαρχόντων (σχήμα, μέγεθος, χρώμα, υφή, όρια) και να αναζητούν αξιολόγηση από τον δερματολόγο τους εάν κάποιο τους υποψιάσει», καταλήγει ο δρ Χρήστος Στάμου.