Παρότι οι ακτίνες του ήλιου είναι απαραίτητες για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού, η αλόγιστη και χωρίς προστασία έκθεση σε αυτές μπορεί να επιφέρει σοβαρά προβλήματα. Η ορθή και τακτική εφαρμογή αντηλιακών στοχεύει στην προστασία του δέρματος από αυτές, προκειμένου να αποφευχθούν βλάβες, όπως ηλιακά εγκαύματα τα οποία ενοχοποιούνται για την πρόκληση καρκίνου του δέρματος.
Τα οφέλη που προσφέρουν είναι πράγματι πολλά, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι απολύτως αθώα. Κάποια από τα συστατικά που περιέχουν μπορούν να γίνουν αιτία εμφάνισης δερματοπαθειών. Οι χρήστες τους είναι πιθανόν να εμφανίσουν ευαισθησία στο δέρμα και ασυνήθιστη αντίδραση όταν οι ακτίνες του ήλιου το αγγίζουν.
«Τα αντηλιακά χρησιμοποιούνται ως φίλτρο της υπεριώδους ακτινοβολίας, προκειμένου να αποφευχθεί η εμφάνιση βλαβών στο δέρμα όταν εκτιθέμεθα σε αυτήν. Έχουμε μάθει να τα αγοράζουμε με γνώμονα το φάσμα των ακτινών που καλύπτουν (UVA ή και UVB) και τον δείκτη προστασίας (SPF). Σπανίως, όμως, δίνουμε προσοχή στα συστατικά που περιέχουν, αν και κάποια από αυτά αποτελούν παράγοντες ανάπτυξης βλαβών, ή έχουν κατηγορηθεί ακόμα και για καρκίνο του δέρματος», σημειώνει ο Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.
Για παράδειγμα το Παρα-Αμινοβενζοϊκό οξύ (PABA) και όσα συστατικά παράγονται από αυτό μπορεί να καταστήσουν το δέρμα φωτοευαίσθητο και όταν το αντηλιακό που το περιέχει εφαρμόζεται στο δέρμα εμφανίζεται κοκκίνισμα και ερεθισμός. Προβλήματα μπορεί να προκαλέσουν και τα Parsol MCX, οι βενζοφαινόνες και τα σαλικυλικά.
Τα παραπάνω συστατικά περιέχονται και σε γνωστά και πολύ συχνής χρήσης φάρμακα και ενοχοποιούνται για τις ίδιες διαταραχές με εκείνες που προκαλούνται στο δέρμα από τα αντηλιακά. Μεταξύ αυτών είναι αντιβιοτικά, αντιδιαβητικά, διουρητικά, αντιισταμινικά, στατίνες, αντικαταθλιπτικά, αντιμυκητιασικά, ψωραλένια και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα.
Δερματικά προβλήματα προκαλούν και κάποια καθαριστικά που περιέχουν ρετινόλες, γλυκολικό οξύ, υπεροξείδιο του βενζοϋλίου. Σε ορισμένους ανθρώπους ακόμα και η παρουσία βιταμίνης C σε κάποιο προϊόν αρκεί για να εμφανίσουν φωτοευαισθησία.
Οι περισσότεροι εμφανίζουν φωτοτοξική αντίδραση, δηλαδή το δέρμα τους κοκκινίσει όταν εκτίθεται στον ήλιο, σαν να έχουν υποστεί έγκαυμα, ή βγάζουν εξανθήματα. Η αντίδραση αυτή του δέρματος δεν είναι άμεση, αλλά μπορεί να μεσολαβήσουν λεπτά ή ακόμα και ώρες προτού εμφανιστούν τα συμπτώματα.
Ένα μικρότερο ποσοστό ανθρώπων παρουσιάζει τη λεγόμενη φωτοαλλεργική αντίδραση στα εν λόγω συστατικά όταν αυτά εφαρμόζονται τοπικά, αποκλειστικά σε συνδυασμό με τον ήλιο, αλλά χωρίς να είναι απαραίτητη η άμεση έκθεση σε αυτόν. Ακόμα κι αν το δέρμα είναι καλυμμένο, εμφανίζουν πρήξιμο, εξάνθημα ή φουσκάλες, το δέρμα τους γίνεται ερυθρό και παρουσιάζει κνησμό μερικές ημέρες μετά.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι το ποσοστό των ανθρώπων που υποφέρει από φωτοευαισθησία είναι υψηλό: σχεδόν το ένα πέμπτο των Ευρωπαίων πάσχει από κάποια ήπια μορφή του.
Ανεξαρτήτως της σοβαρότητάς της πάντως, η δερματική αυτή διαταραχή επηρεάζει την ψυχολογία των πασχόντων, ιδιαίτερα εκείνων που περνούν πολλές ώρες κάτω από τον ήλιο για επαγγελματικούς λόγους, αφού πάνω από το 35% αυτών πάσχει από άγχος, ενώ το ποσοστό εκείνων που βιώνει κατάθλιψη πλησιάζει το 39%.
Μεγαλύτερες πιθανότητες να παρουσιάσουν φωτοευαισθησία έχουν και όσοι λαμβάνουν πολλά φάρμακα για την αντιμετώπιση των παθήσεών τους, με αντιπροσωπευτικότερο δείγμα τους ηλικιωμένους. Έχει υπολογιστεί από επιστήμονες των Τμημάτων Κλινικής Φαρμακολογίας και Γηριατρικής Ιατρικής και Γεροντολογίας του Πανεπιστημίου Ιατρικών Επιστημών Poznan, ότι σχεδόν το 20% των φαρμάκων που λαμβάνει η συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα προκαλεί φωτοευαισθησία. Τέτοια είναι φάρμακα για την αντιμετώπιση παθήσεων της καρδιάς και των αγγείων αλλά και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη. Η ουσία δε που προκαλεί τα περισσότερα περιστατικά είναι η κετοπροφαίνη.
Οι ειδικοί συστήνουν σε εκείνους που έχουν ευαισθησία σε αυτά τα συστατικά να είναι πολύ προσεκτικοί και να εφαρμόζουν όλες τις οδηγίες του γιατρού τους, προκειμένου να ελαχιστοποιούν τις πιθανότητες εμφάνισης ή χειροτέρευσης των συμπτωμάτων δερματοπαθειών που ήδη έχουν, κάποιες από τις οποίες μπορούν να απειλήσουν ακόμα και τη ζωή τους.
«Τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται σχετίζονται με την ένταση των συμπτωμάτων και την ηλιοφάνεια στον τόπο κατοικίας και εργασίας του πάσχοντα. Οι γενικές οδηγίες που δίδονται είναι η αργή και σταθερή αύξηση της έκθεσης στον ήλιο, η παραμονή στη σκιά όταν υπάρχει η επιλογή και η επιλογή ρούχων που σκεπάζουν τελείως το δέρμα. Επίσης, καλό είναι οι ασθενείς να φορούν καπέλο και να εφαρμόζουν αντηλιακό στο δέρμα που δεν περιέχει όμως συστατικά που πυροδοτούν την φωτοευαισθησία. Τα μέτρα δε αυτά πρέπει να λαμβάνονται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους», συμβουλεύει ο δρ Χρήστος Στάμου.