Στις καλοκαιρινές νύχτες τίποτα δεν μπορεί να ταράξει περισσότερο την ησυχία μας από τα κουνούπια, τους ενοχλητικούς εκείνους επισκέπτες που ακόμα και ο ήχος τους αρκεί για να αναστατωθούμε. Πέρα από τον κνησμό και το φούσκωμα στο δέρμα που προκαλεί το τσίμπημά τους, το οποίο υποχωρεί συνήθως εντός 24ώρου, τα κουνούπια είναι φορείς ιών τους οποίους μεταδίδουν στον άνθρωπο. Οι συνέπειες από το τσίμπημα ενός μολυσμένου κουνουπιού μπορεί να είναι πολύ σοβαρές, με συμπτώματα που σπανίως αποδίδονται σε αυτό, αφού είναι σχεδόν αδύνατον κάποιος να τα συνδυάσει με ένα τσίμπημα που έχει συμβεί πολλές ημέρες πριν, εάν δεν είναι υποψιασμένος.
«Τα συμπτώματα από το τσίμπημα των θηλυκών κουνουπιών, τα οποία είναι τα μόνα που χρειάζονται αίμα για να ζήσουν και να αναπαραχθούν, είναι συνήθως ήπια. Αυτά είναι το αποτέλεσμα της αντίδρασης του οργανισμού μας στο σάλιο τους, όταν η διείσδυση της προβοσκίδας τους στο δέρμα ξεπεράσει τα έξι δευτερόλεπτα. Αυτός είναι ο λόγος που άλλοτε ξύνουμε μανιωδώς το δέρμα και άλλοτε νομίζουμε ότι δεν πρόλαβε να μας τσιμπήσει», μας εξηγεί ο Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.
Πέραν όμως των απλών και συνηθισμένων αυτών συμπτωμάτων, ο οργανισμός ορισμένων ανθρώπων μπορεί να αντιδράσει πολύ έντονα, και μέσα σε λίγες ώρες η περιοχή του κνησμού να επεκταθεί, να εμφανίσουν φλύκταινες και αναφυλαξία. Ορισμένοι παρουσιάζουν και πυρετό. Πρόκειται για τα άτομα που πάσχουν από το “σύνδρομο Skeeter”, είναι δηλαδή αλλεργικά στα κουνούπια. Αυτά θα πρέπει να λαμβάνουν κάθε μέτρο για την προφύλαξης και να απευθύνονται αμέσως σε γιατρό εάν τα δερματικά συμπτώματα είναι έντονα ή παρουσιάζουν πρήξιμο στο λαιμό και συριγμό.
Πολύ επικίνδυνα είναι όμως τα μολυσμένα κουνούπια που μπορεί να μεταδώσουν εν δυνάμει θανατηφόρες ασθένειες. Μια από αυτές είναι ο ιός του Δυτικού Νείλου, για τον οποίο πολύ λόγος γίνεται στη χώρα μας, αλλά και σε άλλες χώρες της Ευρώπης τα τελευταία χρόνια. Κρούσματα καταγράφονται σχεδόν κάθε χρονιά κατά την περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών. Αν και οι 8 στους 10 που θα μολυνθούν δεν θα παρουσιάσουν συμπτώματα, σ’ ένα ποσοστό ανθρώπων ο ιός προκαλεί ήπιες εκδηλώσεις, όπως πονοκέφαλο, πυρετό, έμετο και πόνους στο σώμα. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, όσοι έχουν υποκείμενα νοσήματα και οι ανοσοκατεσταλμένοι κινδυνεύουν περισσότερο από σοβαρές εκδηλώσεις, δηλαδή υψηλό πυρετό με σπασμούς και ρίγη, μυϊκή αδυναμία, παράλυση, απώλεια της όρασης και σύγχυση. Κάποιοι μπορεί να εμφανίσουν εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα. Πέρσι έχασαν τη ζωή τους στην Ελλάδα 35 άτομα από τον ιό.
Ιδιαίτερα σοβαρή είναι η λοίμωξη από τον ιό του Δάγκειου πυρετού, η οποία μεταδίδεται στον άνθρωπο με το νύγμα μολυσμένου κουνουπιού και ποτέ άμεσα από άνθρωπο σε άνθρωπο. Στη χώρα μας υπεύθυνο είναι το κουνούπι τίγρης. Ταυτοποιήθηκε για πρώτη φορά το 2005, έκτοτε η παρουσία του έχει καταγραφεί σε πολλές περιοχές της χώρας, αλλά πλέον θεωρείται ότι ο ιός έχει εκριζωθεί.
Από τους μολυσμένους ασθενείς μόνο οι μισοί έχουν κλινικές εκδηλώσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων. Τα παιδιά περνούν συνήθως ήπια τη μόλυνση. Τα κλινικά χαρακτηριστικά των μεγαλύτερων παιδιών και των ενηλίκων περιλαμβάνουν υψηλό πυρετό (διάρκειας 2-7 ημερών), ναυτία και εμέτους, διογκωμένους λεμφαδένες, ανορεξία, πόνο στο κεφάλι, πίσω από τα μάτια, στους μυς, στις αρθρώσεις και ενδεχομένως στον φάρυγγα.
Οι δερματικές εκδηλώσεις περιλαμβάνουν ερύθημα προσώπου και δέρματος. Ενίοτε μπορεί να παρουσιαστούν αιμορραγικές εκδηλώσεις όπως πετέχειες δέρματος, οι οποίες είναι πολύ μικρά στρογγυλά, σημεία που προκαλούνται λόγω επιφανειακής αιμορραγίας μέσα στο δέρμα, ή σοβαρότερα αιμορραγικά επεισόδια.
Η ελονοσία είναι μια ασθένεια που προκαλείται από το παράσιτο «πλασμώδιο» της ελονοσίας, το οποίο μεταδίδεται μέσω δήγματος κουνουπιού. Απαντάται ακόμα στην υποσαχάρια Αφρική και σε χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Ασίας. Στην Ευρώπη, όπως και στη χώρα μας, η νόσος έχει εκριζωθεί, μετά από την εφαρμογή εντατικών προγραμμάτων ελέγχου. Ωστόσο, καταγράφονται συχνά εισαγόμενα κρούσματα και σποραδικά εγχώρια, κυρίως σε αγροτικές περιοχές. Όσοι νοσούν, παρουσιάζουν υψηλό πυρετό, πονοκέφαλο, ρίγος, εφίδρωση και μυαλγία.
Στο τσίμπημα κουνουπιού Αηδής ο αιγυπτιακός αποδίδεται και η μετάδοση του ιού Zika, μια νόσου που προκαλεί πυρετό, πονοκέφαλο, εξάνθημα, επιπεφυκίτιδα, μυαλγίες και αρθραλγίες, τα οποία διαρκούν έως 7 ημέρες. Δεν θεωρείται επικίνδυνη νόσος παρά μόνο για τα έμβρυα. Όταν το κουνούπι τσιμπήσει την μέλλουσα μητέρα τα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν μικροκεφαλία. Το ίδιο κουνούπι ευθύνεται και για τη μετάδοση της ασθένειας του Κίτρινου πυρετού.
Ο Κίτρινος πυρετός συναντάται σε χώρες της Αφρικής ή της Νότιας Αμερικής που προκαλεί ρίγη, πυρετό, πονοκέφαλο, κόπωση, ευαισθησία στο φως, έμετο και ναυτία, ερυθρότητα της γλώσσας, του προσώπου και των ματιών. Δυστυχώς δεν υπάρχουν φάρμακα για τη διαχείριση ή φαρμακευτική θεραπεία της ιογενούς αυτής λοίμωξης.
«Γίνεται αντιληπτό λοιπόν τα κουνούπια αν είναι μολυσμένα και ανάλογα με το είδος τους μπορούν να μεταδώσουν διάφορες ασθένειες. Επομένως η προφύλαξη από τα τσιμπήματα των κουνουπιών θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα όλων και ιδίως των ταξιδιωτών σε χώρες εκτός Ευρώπης. Αυτή συνίσταται στον εμβολιασμό και στη λήψη προστατευτικών μέτρων αποφυγής των τσιμπημάτων. Εάν κάποιος παρουσιάσει ύποπτα συμπτώματα, όπου κι αν βρίσκεται, θα πρέπει να απευθυνθεί σε γιατρό, ο οποίος θα αξιολογήσει τη σοβαρότητά τους.
Για τα ηπιότερα, δηλαδή για την υποχώρηση του κνησμού και του δερματικού ερεθισμού συστήνεται το σχολαστικό πλύσιμο με κρύο νερό και σαπούνι, η τοποθέτηση πάγου και η αποφυγή της ανακούφισης της φαγούρας με τα νύχια, γιατί μπορεί να προκληθεί δευτερογενής μόλυνση από χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο ή από στρεπτόκοκκο της ομάδας Α. Εάν τα συμπτώματα εμμένουν, ανακούφιση μπορούν να προσφέρουν κάποιες τοπικές κρέμες και σε σοβαρότερες περιπτώσεις φάρμακα που λαμβάνονται από το στόμα ή ενέσεις.
Για τους πάσχοντες από σύνδρομο Skeeter, συστήνεται η ανοσοθεραπεία (απευαισθητοποίηση) στον παράγοντα που προκαλεί την αλλεργία», καταλήγει ο δρ Χρήστος Στάμου.