Επιπτώσεις στην ψυχική και κοινωνική ευεξία των μελών της οικογένειας μπορεί να επιφέρει το παιδικό έκζεμα. Η έκπτωση της ποιότητας ζωής, είναι αισθητή, πέραν από τον ίδιο τον νοσούντα, και στους φροντιστές του, σε σημείο που είναι πιθανό να χρειαστεί η συνδρομή ειδικού προκειμένου να αντιμετωπιστούν επιτυχώς τα προβλήματα που οδηγούν σε αυτήν. Το θέμα έχει αποτελέσει αντικείμενο έρευνας πολλάκις, και τα ευρήματα ποικίλουν. Εξ αυτών μια, που παρουσιάστηκε στο τελευταίο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Δερματολογίας και Αφροδισιολογίας (EADV), έδειξε την έκταση του προβλήματος, αφού από τα αποτελέσματά της φάνηκε ότι οι 3 στους 4 γονείς ή οικείους του παιδιού που έχουν την ευθύνη του παρουσιάζουν άγχος και κατάθλιψη. Αν και υπάρχει διχογνωμία σχετικά με την επίδραση της σοβαρότητας του εκζέματος στην ένταση των ψυχολογικών επιπτώσεων, καμία δεν τις αμφισβητεί, αλλά αντιθέτως όλες εφιστούν την προσοχή στους ενδιαφερόμενους.
«Το έκζεμα προκαλεί σημαντική επιβάρυνση σε εκείνους που έχουν την ευθύνη των πασχόντων παιδιών, καθώς τα ίδια δεν μπορούν να φροντίσουν τον εαυτό τους. Στηρίζονται στην οικογένειά τους για την θεραπεία των συμπτωμάτων, όταν αυτά βρίσκονται σε έξαρση. Οι γονείς, οι παππούδες και άλλοι φροντιστές τους είναι υποχρεωμένοι να καθησυχάζουν τα άγχη και τις φοβίες των παιδιών, είναι υπεύθυνοι για τις τακτικές επισκέψεις στον δερματολόγο και για τη σωστή εφαρμογή της αγωγής που συστήνεται, καθώς και για την αφοσίωση του παιδιού στην ενδεδειγμένη διατροφή», μας εξηγεί ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος Δρ. Χρήστος Στάμου. «Όλη αυτή η ευθύνη και η αναστάτωση της καθημερινότητας προκαλεί άγχος και συχνά κατάθλιψη στους γονείς και κυρίως στις μητέρες, οι οποίες είναι εκείνες που συχνότερα επωμίζονται τη φροντίδα των παιδιών», επισημαίνει.
Το βάρος αυτό πολλαπλασιάζεται στα παιδιά που εκτός από το έκζεμα υποφέρουν και από άλλες παθήσεις, καθώς η δερματοπάθεια αυτή συνυπάρχει συχνά με άσθμα και αλλεργική ρινίτιδα. Πέραν αυτών, έχει διαπιστωθεί ότι τα παιδιά και οι έφηβοι με έκζεμα αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας σε μεγαλύτερη συχνότητα από τους συνομηλίκους τους που δεν έχουν τη δερματική αυτή πάθηση. Επίσης, το άγχος που προκαλείται από σημαντικά γεγονότα στη ζωή των παιδιών αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση του εκζέματος.
Το θετικό είναι ότι το έκζεμα, το οποίο προσβάλει το 10-20% των παιδιών της γηραιάς ηπείρου, θεραπεύεται μέχρι το παιδί να φτάσει στην εφηβεία, τουλάχιστον στις περισσότερες περιπτώσεις. Οι στατιστικές δείχνουν ότι εμφανίζεται συχνότερα κατά τα πρώτα 2 χρόνια της ζωής και το 60% των παιδιών απαλλάσσεται σταδιακά από τα συμπτώματα μέχρι την εφηβεία.
Τα συμπτώματα αυτά είναι ιδιαίτερα ενοχλητικά και περικλείουν τον κνησμό και το ερυθρό και ξηρό δέρμα. Η φαγούρα γίνεται συχνά λόγος επιπόλαιων μικροτραυματισμών, που μπορεί να προκαλέσουν αιμορραγία ή μόλυνση, εάν δεν δοθεί η απαιτούμενη προσοχή. Όμως, δεν είναι τα μοναδικά που βιώνουν οι μικροί ασθενείς. Σε αρκετά παιδιά το άγχος και το ψυχοκοινωνικό στρες που εμφανίζουν γίνονται αιτία προβληματικών συμπεριφορών και χαμηλής αυτοεκτίμησης, επιφέροντας επιπτώσεις στη σωματική και στην κοινωνική τους ανάπτυξη.
Οι φροντιστές, λοιπόν, των παιδιών αυτών καλούνται να αντιμετωπίζουν ένα φάσμα δύσκολα αντιμετωπίσιμων καταστάσεων για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Θέλοντας να μάθουν κατά πόσο επηρεάζεται η ψυχολογία των γονιών και γενικά των φροντιστών παιδιών με έκζεμα, ερευνητές από την Πανεπιστημιακή Κλινική Δερματολογίας P.H.I. ενέκυψαν στις οικογένειες 35 παιδιών ηλικίας 1-6 ετών με ατοπική δερματίτιδα, τη συχνότερη μορφή εκζέματος. Αφού αξιολόγησαν 83 μέλη των οικογενειών αυτών, παρατήρησαν ότι άπαντες υπέφεραν από ήπιας ή μέτριας σοβαρότητας άγχος, με σχεδόν το 74% να έχει κατάθλιψη.
Επιπτώσεις υπάρχουν και σε προσωπικό επίπεδο, όπως διαπίστωσε μια μελέτη που τα αποτελέσματά της δημοσιεύθηκαν το 2018. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ο χρόνος που απαιτείται για τη φροντίδα των παιδιών με ατοπική δερματίτιδα μπορεί να βλάψει τις προσωπικές σχέσεις, να κλέψει χρόνο από τις κοινωνικές υποχρεώσεις και να περιορίσει τις ώρες ύπνου αλλά και εργασίας των γονέων ή των φροντιστών των ασθενών.
Όπως μας εξηγεί ο Δρ. Στάμου, η θεραπεία του εκζέματος είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο, γεγονός που δυσκολεύει τη ζωή όλων. Ωστόσο, η έγκαιρη και έγκυρη παρέμβαση για την αντιμετώπιση του εκζέματος συντομεύει το χρόνο θεραπείας και την ταλαιπωρία που αυτή συνεπάγεται τόσο για το παιδί όσο και για την οικογένεια. Οι τοπικές αλοιφές βοηθούν στην αντιμετώπιση της φαγούρας και την αναδόμηση του δέρματος, ενώ είναι πιθανό να απαιτηθεί η λήψη αντιβίωσης και κορτικοστεροειδών. Απαραίτητη είναι και η ενυδάτωση του δέρματος, γιατί αποκαθιστά την υγρασία και συμβάλλει στην πρόληψη των εξάρσεων.
Είναι βασικός επίσης ο εντοπισμός και η αποφυγή των ερεθιστικών παραγόντων που επιδεινώνουν τη πάθηση. Επίσης, τα παιδιά με έκζεμα θα πρέπει να κάνουν σύντομα ντουζ, με νερό χλιαρό, και να σκουπίζονται κατόπιν με μαλακή πετσέτα.
«Σε όσους η επιβάρυνση που προκαλεί η φροντίδα του εκζέματος είναι σοβαρή, θα πρέπει να απευθύνονται σε κάποιον ειδικό, ώστε με την κατάλληλη ψυχοθεραπεία να καταφέρουν να διαχειριστούν τη δερματοπάθεια του παιδιού τους, χωρίς να έχουν επιπτώσεις στη δική τους ζωή», καταλήγει ο Δρ. Χρήστος Στάμου.